Is aandelen kopen een vorm van corruptie?
Wat is eigenlijk corruptie. Sommige vormen van corruptie zijn tamelijk duidelijk. Wanneer je een politieagent een bedrag aanbiedt om je niet te bekeuren, is dat duidelijk corruptie. Wanneer je een ambtenaar een bedrag geeft om een order van de overheid binnen te halen eveneens. Wanneer je mensen betaalt om op je te stemmen ook.
Het gaat dus steeds om geld betalen om een gunst of een recht te verkrijgen.
Sociale driegeleding maakt het duidelijk
We kunnen in het samenleven drie levensgebieden onderscheiden, waarin mensen verschillend met elkaar samenwerken. De drie levensgebieden zijn afgeleid van de drie menselijke mogelijkheden, namelijk streven, zich met elkaar verbinden en handelen.
- Het economisch leven wordt gevormd door de “handelende mens”. In ons werken en samenwerken worden producten en diensten vervaardigd, verhandeld en geconsumeerd. Waarde wordt geschapen en waarde wordt geconsumeerd.
- Het rechtsleven wordt gevormd door mensen en groepen die zich met elkaar verbinden. Zij maken afspraken met elkaar in contracten, regels en wetten. Daarin worden rechten en plichten van de deelnemers vastgesteld en veranderd.
- Het culturele leven wordt gevormd door de zich ontwikkelende, strevende mens. Het gaat hierbij om opleiding en ontwikkeling, waarin de mens als geestelijk wezen tot zijn recht kan komen.
Deze drie levensgebeden lopen meestal door elkaar heen, maar kunnen denkender-wijze goed van elkaar onderscheiden worden. Algemeen uitgangspunt is daarbij dat elk levensgebied zijn eigen wetmatigheden kent. Binnen elk gebied heeft het werken volgens de eigen wetmatigheden positieve gevolgen, buiten het betreffende gebied negatieve gevolgen.
In het culturele leven is “de waarheid” een belangrijk begrip. In hoeverre rust ons denken op waarheid, op fictie of op leugens. Pas wanneer we de waarheid, of de werkelijkheid kunnen denken, zullen onze gedachten invloed op die werkelijkheid kunnen uitoefenen.
In het economisch leven is “de waarde”” belangrijk. Waarde is de kracht waarmee producten, diensten en geld hun functie in het economisch leven uitoefenen. Daar is dan ook van alles te koop. Wanneer iets geen waarde meer heeft, valt het als het ware uit het economische proces. Wanneer we iets geldwaarde geven wordt het in het economische proces getrokken.
In het rechtsleven gaat het er om dat rechten en plichten passen bij de capaciteiten van de mensen die deze rechten en plichten dragen. Een boer moet kunnen boeren, een lasser moet kunnen lassen en een onderzoeker moet kunnen onderzoeken. In hoeverre dat klopt, moet door mensen beoordeeld worden. Dus de oordeelsvorming over capaciteiten van mensen is belangrijk in het rechtsleven.
Kopen van een functie
Wanneer iemand een functie krijgt toegewezen in een bedrijf of in de politiek, dan gaat daar een oordeelvormingsproces aan vooraf. Dan kom de juiste man/vrouw op de juiste plek. Corruptie wil eigenlijk zeggen dat dit oordeelsvormingsproces wordt vervangen door het betalen van een bedrag. Oftewel: in het rechtsleven wordt gewerkt op een manier die in het economisch leven thuishoort. Dat werkt heel slecht uit, omdat mensen dan functies gaan vervullen, zonder dat zij de daarbij behorende capaciteiten ontwikkeld hebben.
Wanneer we aandelen kopen verkrijgen we zeggenschap in een bedrijf. We gaan dan dus de functie vervullen van de aandeelhouder in dat bedrijf. Wanneer we de daarvoor benodigde capaciteiten niet ontwikkeld hebben, kan dat behoorlijk verkeerd aflopen. De huidige praktijk bij het kopen van aandelen houdt geen enkele beoordeling in ten aanzien van die capaciteiten. Je kunt dus gerust zeggen dat het kopen van aandelen, zoals dat in onze maatschappij gaat, een gelegaliseerde manier van corruptie is.
Wanneer we er zo naar kijken, dan kunnen we nog wel meer situaties vinden waarin dat eigenlijk het geval is. Hoe zit het met het kopen van een huis, het kopen van emissierechten, het kopen van landbouwgrond, het kopen van quotumrechten enzovoorts. Dan blijkt dat ook in onze zogenaamde beschaafde maatschappij nog veel vormen van corruptie bestaan. Geen wonder dat het af en toe misgaat, zoals recent bij de kredietcrisis of bij het instorten van de DSB bank.
Wanneer je bij het kopen van aandelen geen inspraak verwerft, dan is er geen sprake van het uitoefenen van een functie. Daarmee wordt het een daad van verbinden en mogelijk maken. Aandelen op zich zijn dus niet slecht, maar inspraak willen verwerven door aandelen te kopen. Dan wordt het oordeelsvormingsproces ontlopen en macht uitgeoefend waar oordeelsvorming en besluitvorming langs een sociaal proces op hun plaats zijn.
Oktober 2009
Jan JC Saal