Koningen, herders en dienaren
Dit onderscheid tussen mensen rust op bepaalde affiniteiten die mensen bij zichzelf en bij anderen kunnen waarnemen. Het is een soort onderscheid dat we in het kerstverhaal kunnen aantreffen. Toen was het kennelijk relevant. Veel relevanter in ieder geval dan in de huidige tijd, waarin herders nog nauwelijks bestaan en koningen allang niet meer de status hebben die zij ooit hebben gehad. Dienaren zijn al helemaal uit de tijd. Dat is vervangen door dienstverlening of zorg in de economie.
In het kerstverhaal wordt duidelijk dat de drie soorten mensen wel degelijk bestaan en dat ze alledrie een duidelijk andere verhouding tot het kerstkind hebben. Vertaald naar deze tijd zou je kunnen zeggen dat voor de jonge mens, in de leeftijd van rond de 21 jaar dit onderscheid relevant is en dat daarmee een andere verhouding tot het indalen van het “ik” kan worden gekarakteriseerd.
Koningen
De drie koningen uit het kerstverhaal gingen op reis om het kerstkind te gaan zoeken. Zij volgeden een ster. Met andere woorden: zij waren zich bewust van hetgeen komen ging. Zij hielden zich daar dus ook mee bezig. Hoe ziet de toekost er uit? Is dat in de sterren te lezen? Wellke ster moet ik dan gaan volgen?
Koningen zijn dus wakkere mensen die denkenderwijze de wereld en hun leven benaderen. Zij zijn in eerste instantie bereid om hun inzichten te volgen. Zij zijn geïnteresseerd in idealen en ideeën. Hebben een ontwikkeld denkvermogen, dat zich met dergelijke verhalen uiteeen kan zetten. Zij vinden hun motief tot handelen dan ook in de eerste plaats in het denken. De keerzijde hiervan is, dat het ook boekenwurmen kunnen zijn. Het kan zijn dat ze heel onhandig zijn, omdat ze zich niet zo sterk met de praktische gang van zaken in het leven verbinden. Daardoor kan ook een neiging bestaan om anderen het werk te laten doen. Wanneer dat niet helemaal gaat volgens hun idee, zullen ze hun denken inzetten om tot betere resultaten te komen. Oftewel ze zullen geneigd zijn om hun benadering en hun ideeën aan te passen op de situatie die ontstaan is. Daardoor kunnen ze weinig standvastig overkomen.
Herders
De herders lagen bij nachte en hadden hun schaapjes geteld. Zij weten dus van de werkelijkheid. Zij voelen zich juist thuis in het alledaagse. Het zijn vaak handige mensen, die iets kunnen aanpakken. Ze hebben echter niet de neiging om zaken te vernieuwen, te veranderen, achter dingen aan te gaan. Zij zijn juist niet zo wakker. Zij benaderen de wereld meer doenderwijze. Pragmatisch ingesteld doen ze wat nodig is. Ze vinden hun motivatie in de wereld en bekijken de problemen op een praktische manier. De keerzijde hiervan is echter dat ze weinig de neiging kunnen vertonen om zich ideeën eigen te maken, om mee te gaan in het denken van anderen of om zich te laten verleiden door mooie toekomstbeelden. Ze zullen dan weinig geneigd zijn tot lezen of abstract denken. Ook bij problemen die niet direct henzelf raken kunnen ze geneigd zijn deze problemen naast zich neer te leggen. Omdat ze helemaal vanuit hun eigen mogelijkheden vertrekken zullen ze ook niet zo snel om hulp vragen. Eerder gaan ze bij de pakken neerzitten en wachten op betere tijden.
Dienaren
Deze groep mensen is juist niet geneigd om van zichzelf uit te gaan. In het kerstverhaal worden ze verbeeld door de waarden die hun herberg niet openstellen voor het kerstkind. Zij zien aan de ene kant op tegen de koningen, omdat zij de verhalen en de inzichten kunnen waarderen, die ze zelf niet zo makkelijk voort kunnen brengen. Aan de andere kant weten ze de herder te waarderen, omdat ze de prestaties kunnen waarderen die ze ook zelf zo gemakkelijk niet kunnen voortbrengen. Het gevolg daarvan is dat zij een heel nuttige rol kunnen vervullen door tussen mensen te opereren. Het kan daardoor zijn dat ze juist in organisatorische zin heel goed mensen en processen op elkaar kunnen afstemmen, waardoor groepjes tot resultaat kunnen komen. De keerzijde daarvan is echter dat ze ook goed ruzie kunnen maken met anderen of juist mensen buiten de groep kunnen werken. Zij weten de zwakke kanten van mensen ook te vinden, waardoor mensen zich tegen elkaar kunnen afzetten en de groep juist niet tot resultaten kan komen. Tenslotte kan juist de handelsgeest bij deze mensen een goede ingang vinden. Zij kennen de mogelijkheden en behoeftes van anderen en hebben de mogelijkheid om daar handig gebruik van te maken.
Standenmaatschappij versus individualisme
De beschrijving van de verschillende kwaliteiten als mensensoorten komt inderdaad uit een ver verleden. Toen waren de mensen innderdaad door familiebanden verschillend en toegerust op hun functioneren in de maatschappij en door overerving kwamen ze ook steeds in dezelfde functies terecht. Inmiddels is daar veel verandering in gekomen, zodat je dat in deze tijd niet meer kunt zeggen. Uitgesproken mensentypes bestaan eigenlijk niet meer. Wel kun je accenten herkennen. Mensen kunnen ook niet meer in hun eenzijdigheid blijven hangen. Hun functioneren in de maatschappij vraagt van hen om de andere types bij zichzelf te ontwikkelen. Daarvoor is samenwerking belangrijk en is ook persoonlijke ontwikkeling belangrijk. De uitgangsposities kunnen nog veel verschillen, maar de toekomst vraagt een ontwikkeling naar universaliteit toe. Individualisme hang dan samen met een persoonlijke ontwikkeling. Voor de leeftijd rond 21 jaar betekent dat: erkenning van het individu (het ik) met zijn bijzondere geneigdheden, als uitgangspunt van een ontwikkeling waarin het ik sturende wordt vanaf het 21e jaar.
Koningen herders dienaren
Wijsheid v/d kosmos v/d aarde v/d medemens
Kracht denken doen voelen
Levensgebied cultureel economisch recht/politiek
Houding consument producent handelaar
Macht macht onmacht relationele macht
Kracht krachteloos krachtig relationele kracht
Tegenmacht Lucifer Ahriman Antichrist
Goede waarheid werkelijkheid christus/liefde
Neiging ziekte verlamming feest/strijd
Dit is slechts een aanzet. Ik denk dat mensen in verbinding met deze begrippen veel zelf
kunnen invullen.
Jan Saal