Onderstaande brief heb ik aan de vereniging van banken gestuurd. Uiteraard heb ik daar geen antwoord op gekregen.
Dronten, 3 december 2014
Betreft: Gezond maken van de bankiers-functie
Beste mensen,
Ik ben blij dat de bankiers van Nederland bereikbaar zijn via de Nederlandse vereniging van banken en via internet en dat zij zich met de vraag bezig houden wat hun maatschappelijke positie precies betekent en welke verplichtingen daarmee samenhangen. Dat wordt naar mijn mening verwoord in de zinsnede: “dat de klant centraal gesteld moet worden”.
In dit verband zou ik u willen wijzen op een soort misverstand dat in de loop van de tijd is gaan heersen. Dat misverstand is naar mijn mening dat banken gewone bedrijven zijn. Natuurlijk moeten de banken hun organisatie ook bedrijfsmatig aanpakken, maar dat is wat anders dan dat het gewone bedrijven zijn.
Vergelijkenderwijze kunnen we naar de belastingdienst kijken. Ook die moet zijn organisatie bedrijfsmatig opzetten, maar dat wil niet zeggen dat het een gewoon bedrijf is. Het is een organisatie die dienstverlenend is aan de samenleving en is onderworpen aan politieke besluitvorming.
Banken zijn in wezen ook organisaties die dienstverlenend zijn aan de samenleving. Zij maken het mogelijk of niet dat bepaalde initiatieven of bedrijven kunnen investeren. Zij houden een soort toezicht op bedrijven waar ze mee verbonden zijn, of die hun afspraken nakomen en of zij hun doelstellingen halen. Hun instrument daarbij is leengeld, waarmee ze deelnemen in de beschikbare vermogens van die initiatieven en bedrijven.
Wanneer je een beetje uitzoomt, kun je makkelijk de vergelijking met politiek maken. Politiek werkt meer algemeen, met recht, wetgeving en regelgeving, terwijl de banken meer in het bijzonder werken, met vermogen en op de zaak toegesneden afspraken.
Wanneer u met mij deze conclusie zou kunnen trekken, dan vloeien daar een aantal consequenties uit voort.
- Hoe zit het eigenlijk met de winst? Net zomin als de belastingdienst de winst voor zichzelf mag houden, is dat eigenlijk bij de banken ook het geval. Na een redelijke vergoeding voor spaargeld, inkomen van de medewerkers, reservering voor de risico’s en een redelijke vergoeding voor de aandeelhouders, zou het meerdere eigenlijk als schenkgeld terug aan de maatschappij ter beschikking moeten komen. Daarbij kan ik me wel voorstellen dat de bank het bestemmingsrecht van deze gelden behoudt.
- Hoe zit het eigenlijk met de afwikkeling van kredietnemers in de problemen. Bij het aangaan van de lening is het duidelijk waar de verantwoordelijkheden liggen en wie schuldeiser en schuldenaar is. Wanneer echter een kredietnemer in de problemen komt, vooral wanneer dat buiten zijn eigen schuld gebeurt, is het eigenlijk onmenselijk wanneer deze dan toch met de schuldenlast blijft zitten. Ik denk dat het een verplichting is voor de banken om exit-strategieën te ontwikkelen voor schuldenaars die buiten hun schuld hun verplichtingen niet meer kunnen voldoen. De hierboven genoemde schenkgelden zouden hierbij o.a. kunnen worden ingezet, maar daarnaast kan gedacht worden aan 0% rente en zelfs een negatieve rente, zodat de aflossing meer haalbaar wordt. In sommige gevallen zal zelfs gehele of gedeeltelijke kwijtschelding overwogen moeten worden.
- Het vraagstuk wie wel en wie niet gefinancierd moeten worden zal duidelijk minder afhankelijk moeten zijn van de mogelijk te behalen winst. Eerder zal de vraag voorop moeten staan, welke maatschappelijke belangen gediend zijn bij de financiering van bepaalde initiatieven en activiteiten. In dit verband moeten er natuurlijk ook oplossingen gezocht worden voor het financieren van kleinere bedragen. Als in de ontwikkelingslanden micro-financiering haalbaar kan zijn, moet het in Nederland toch zeker mogelijk zijn om kleinere bedragen te financieren.
- Openbaarheid van doelstellingen en openbaar verantwoording afleggen horen bij een maatschappelijke instelling Dat zal dan ook door de banken gerealiseerd moeten worden.
Het grote vraagstuk is dus naar mijn mening: zien de banken hun maatschappelijke, politieke functie of doen ze net alsof het gewone bedrijven zijn in de dienstverlening, die bedoeld zijn om winst te maken. Naar mijn mening ligt hier het startpunt voor een gezonde bankfunctie.
Indien gewenst, ben ik graag bereid tot nadere toelichting van het bovenstaande.
JJC Saal ing
j.saal@chello.nl