n de radiouitzending van 19 juli 2009 komt Leo Dijkgraaf aan het woord over de petitie ‘Bio BTW-vrij’ die al door bijna 7000 mensen is ondertekend. Als het er 40.000 worden dan moet volgens de Burger-initiatief-wet dit onderwerp in de Tweede Kamer behandeld worden. Het idee: bevorder de duurzame biologische teelt door als proef twee jaar BTW-vrijstelling te geven.
Achtergrond-gedachte van deze actie is: de omzet van producten stijgt, wanneer de prijs daalt. Ook wordt bij deze actie aangegeven dat bij een hogere omzet van biologische producten de prijzen vanzelf zullen dalen, omdat de productie goedkoper zal worden, zodat het succes van de actie na twee jaar vanzelf door de werkelijkheid zal worden overgenomen.
Deze laatste redenering klopt al helemaal niet. De biologische teelt is o.a. duurder omdat er meer handwerk wordt ingezet en omdat kleinschaliger wordt gewerkt. De uniformiteit en de massaliteit van de technische/chemische landbouw kan in de biologische landbouw niet worden bereikt, omdat die simpelweg niet wordt nagestreefd.
In zijn algemeenheid wordt ook in economieboeken beschreven dat verlaging van de prijs de omzet doet toenemen. Dat is alleen onder zeer speciale omstandigheden waar, namelijk wanneer er veel mensen wel behoeftes hebben, maar niet kopen omdat ze het geld er niet voor hebben of er niet voor over hebben. De werkelijkheid rond biologische producten zit echter iets gecompliceerder in elkaar.
Het is niet zo dat er veel mensen zitten te wachten op verlaging van de prijs van biologische producten. Er zijn veel meer factoren die bepalen of bepaalde producten wel of niet gekocht worden en slechts één daarvan is de prijs. Wanneer producten er bijvoorbeeld niet aantrekkelijk uitzien of ergens verstopt liggen op de schappen, heeft zo’n prijsverlaging geen enkel effect. Deze factoren hangen meer van de winkelier af. Sommige producten zijn bijvoorbeeld te weinig voorradig of worden te weinig geteeld. Ook daar zal prijsverlaging niet helpen.
Bij onderzoek geven wel veel mensen aan dat ze de prijzen van biologische producten te hoog vinden. Dat blijkt dan vaak een makkelijke reden te zijn die andere redenen kan verbloemen. Dan hoef je er niet zo diep over na te denken. Iedereen begrijpt dat immers!
In feite zijn de producten uit de gangbare landbouw te goedkoop. Dat los je niet op door de producten uit de biologische landbouw goedkoper te maken. Wel door die activiteiten die vervuilend zijn en milieu-beschadigend zijn zwaarder te belasten. Bijvoorbeeld de BTW voor gangbare producten verhogen naar 19%, omdat het in feite industriële producten geworden zijn. Dan worden ze duurder en worden ook de gangbare producten duurder. Bij gelijke prijzen voor gangbaar en biologisch kunnen mensen wel een eerlijker keuze maken tussen de verschillende producten op basis van kwaliteit en milieuprestaties.
Goedkopere producten hebben nog een bijwerking op de langere termijn. Zij brengen minder geld in de biologische keten, waardoor deze zich slechter zal kunnen ontwikkelen, door gebrek aan leengeld voor investeringen en schenkgeld voor ontwikkelingen.
Het nastreven van omzetverhoging door prijsverlaging is in mijn ogen een heilloze weg. Deze bevestigt het denken over de boeren en hun bedrijven als een voedingsmiddelen-industrie en geeft daardoor het denken over de natuur als levend organisme geen kans.
De toekomst kan alleen verbeteren wanneer mensen zich ontwikkelen. Dan gaan ze kwaliteit meer waarderen dan gaan ze ook het verband zien tussen voeding en kwaliteiten van leven. Dan kunnen ze gevoel krijgen voor een eerlijke prijs voor producten, die voldoende wederkerigheid geeft voor de boer, de handelaars en de verwerkers. Dan zal de technisch/chemische landbouw kansloos worden omdat er gewoon geen afnemers meer te vinden zijn voor producten die een mens niet kunnen voeden. Daardoor zal de prijs van gangbare producten steeds verder omlaag gaan, met als uiteindelijk gevolg dat alle bedrijven failliet gaan die zich bezig houden met goedkoop leveren van voedingsmiddelen.
Het goedkope nastreven brengt ons niets. Een eerlijke prijs is noodzakelijk voor de verdere toekomst van de biologische en biologisch dynamische landbouw.
18 augustus 2009
Jan J.C. Saal